Ứng dụng trong đời sống

Trước kỳ thi học kỳ, Mai lo đến mức run tay, nhưng lại bảo “Chắc do mình học chưa đủ.” Cô cố nhồi thêm bài, càng học càng rối. Sau khi nghe cô giáo hướng dẫn kỹ năng nhận diện cảm xúc, Mai mới thử dừng lại, hít sâu, và hỏi: “Mình đang cảm thấy gì?”
Câu trả lời là “Mình sợ bị đánh giá.” Nhận ra điều đó, Mai điều chỉnh mục tiêu: “Mình thi để tiến bộ, không phải để hơn người khác.”
Kết quả, Mai học hiệu quả hơn và thi tốt hơn thật.

Bài học: Khi ta hiểu được cảm xúc gốc rễ của mình, ta sẽ biết vì sao mình hành động như vậy và có thể điều chỉnh hành vi đúng hướng. Ví dụ, nếu nhận ra mình lo vì sợ bị đánh giá, ta sẽ học để tiến bộ chứ không phải để hơn người khác. Trong học tập, việc nhận diện cảm xúc giúp ta bình tĩnh hơn, giảm căng thẳng và tăng khả năng tập trung — vì một tâm trí hiểu mình mới có thể học sâu và hiệu quả.

Tuấn làm nhóm trưởng, bạn nhóm không làm bài. Cậu nổi cáu, nói lời nặng khiến nhóm tan rã. Tối đó, Tuấn nghĩ mãi và nhận ra cơn giận không chỉ vì người khác lười, mà vì cậu cảm thấy mình không được tôn trọng.
Lần sau, Tuấn chọn cách nói thẳng nhưng bình tĩnh: “Tớ thấy hơi thất vọng vì tớ rất trông chờ sự hợp tác.” Kết quả, nhóm hiểu nhau hơn, làm việc suôn sẻ.

Bài học: Trong công việc, người biết nhận diện cảm xúc thường có chỉ số EQ cao, họ hiểu mình đang cảm thấy gì và vì sao — nhờ đó biết kiểm soát phản ứng, giữ bình tĩnh, và giao tiếp hiệu quả hơn. Trong môi trường làm việc hiện nay, đôi khi EQ quan trọng hơn cả kỹ năng chuyên môn, vì nó giúp ta hợp tác, thấu hiểu đồng đội và đưa ra quyết định sáng suốt thay vì bốc đồng.

Lan vừa chia tay, tự nhủ “Không sao, mình sẽ yêu người khác tốt hơn”, rồi lao vào công việc để quên. Nhưng đêm đến, cảm xúc lại ùa về. Một ngày, Lan đọc được câu: “Đừng chạy khỏi nỗi buồn, hãy để nó dạy bạn điều gì đó.”
Cô ngồi lại, thừa nhận mình đang tổn thương, đang nhớ, đang tiếc. Và chính lúc đó, cô thấy nhẹ hơn. Lan nhận ra, nỗi đau không giết ta – trốn tránh mới khiến ta không trưởng thành.

Bài học: Nhìn thẳng vào cảm xúc là bước đầu của tự chữa lành. Khi dám đối diện với nỗi buồn, nỗi sợ hay tổn thương, ta không còn phải giả vờ mạnh mẽ, mà học cách hiểu – chấp nhận – và chuyển hóa chúng. Chính sự trung thực với cảm xúc mới giúp ta trưởng thành thật sự, chứ không phải việc cố tỏ ra ổn. 

Linh – một học sinh lớp 10 ở TP.HCM – từng bị bạn bè trêu chọc vì ngoại hình và cách nói chuyện rụt rè. Ban đầu, Linh chọn im lặng, giấu kín nỗi sợ và sự tổn thương. Nhưng càng kìm nén, Linh càng thu mình, học tập sa sút, mất tự tin khi đứng trước lớp.

Một hôm, trong buổi hướng dẫn kỹ năng sống ở trường, Linh được học về “nhận diện cảm xúc” – cô giáo nói rằng: “Cảm xúc không xấu, chỉ khi ta trốn tránh nó, nó mới làm ta yếu đi.”

Linh bắt đầu viết “nhật ký cảm xúc” mỗi ngày, gọi tên rõ điều mình cảm thấy: “Hôm nay mình sợ”, “Mình thấy tức”, “Mình muốn được lắng nghe”. Dần dần, Linh nhận ra: khi hiểu nỗi sợ, mình có thể quản lý phản ứng, không còn để cảm xúc chi phối. Linh không tìm cách trả đũa, mà chọn đối thoại thẳng thắn với nhóm bạn và nhờ giáo viên hỗ trợ.

Kết quả, không chỉ Linh bình tĩnh hơn mà chính nhóm bạn kia cũng nhận ra họ từng làm tổn thương người khác chỉ vì không hiểu cảm xúc ghen tị và muốn thể hiện mình.

👉 Bài học: Khi nhìn thẳng vào cảm xúc, ta không yếu đuối – ta mạnh lên vì hiểu mình. Và chỉ khi hiểu chính mình, ta mới có thể khiến người khác hiểu mình. 

Minh – học sinh một trường cấp 3 ở Hà Nội – từng bị mời lên hội đồng kỷ luật vì đánh bạn. Cậu biện minh rằng “chỉ đùa thôi”, “nó đáng bị thế”, nhưng khi giáo viên tâm lý hỏi kỹ, Minh bật khóc: “Em chỉ thấy mình lúc nào cũng thua kém, bị bố mẹ mắng là vô dụng, nên thấy ai yếu hơn là em... phát bực.”

Hóa ra, cơn giận của Minh là cảm xúc che đậy cho nỗi tổn thương và tự ti.

Sau vài buổi tư vấn, Minh được hướng dẫn nhận diện cảm xúc thật thay vì phản ứng bốc đồng. Cậu học cách dừng lại 3 giây trước khi phản ứng, hít thở sâu, và viết ra cảm xúc mỗi lần tức giận. Nhờ đó, Minh bắt đầu cải thiện hành vi, điểm số, và quan hệ bạn bè.

👉 Bài học: Khi ta hiểu được gốc rễ cảm xúc, hành vi sẽ tự điều chỉnh. Người biết nhìn thẳng vào cảm xúc – dù là giận, ghen, hay sợ – sẽ có trí tuệ cảm xúc (EQ) cao hơn, từ đó học tập hiệu quả hơn, làm việc nhóm tốt hơn, và trở thành người đáng tin cậy trong mắt người khác.